Chè đắng Cao Bằng mọc trên núi đá vôi
Chè đắng Cao Bằng, một đặc sản của vùng núi Đông Bắc, mang trong mình hơi thở của những dãy núi đá vôi khắc nghiệt, nơi nó sinh trưởng và phát triển. Vùng đất Cao Bằng, với địa hình đá vôi đặc trưng, đất đai cằn cỗi và khí hậu khắc nghiệt, tưởng chừng không thể nuôi dưỡng cây trồng, lại là cái nôi của chè đắng – một loại cây mang sức sống mãnh liệt. Chính môi trường độc đáo này đã tạo nên hương vị đắng ngọt đặc trưng và giá trị dược liệu quý giá của chè đắng, làm nên danh tiếng của nó.
Núi đá vôi Cao Bằng, với những khe đá, triền đồi và thung lũng nhỏ, là nơi cây chè đắng mọc tự nhiên hoặc được trồng với sự chăm chút của người dân Tày, Nùng. Ở độ cao 500-1,000 mét, cây chè hấp thụ dưỡng chất từ đất đá vôi, tích lũy flavonoid và tinh dầu, mang lại khả năng chống oxy hóa vượt trội. Môi trường khắc nghiệt, với đất ít màu mỡ và khí hậu khô lạnh, không làm cây chè suy nhược mà ngược lại, khiến nó trở nên kiên cường, như chính con người Cao Bằng – mạnh mẽ và bền bỉ trước khó khăn.
Chè đắng Cao Bằng
Người dân bản địa, với kinh nghiệm truyền đời, biết rằng núi đá vôi là nơi lý tưởng để chè đắng phát triển. Họ thường tìm thấy cây chè dây leo bám vào khe đá hoặc cây thân gỗ cao lớn mọc ven suối. Việc hái chè trên địa hình hiểm trở đòi hỏi sự khéo léo và lòng trân trọng, khi mỗi lá chè là kết tinh của đất trời. Sau khi hái, lá được phơi khô, sao tay để giữ trọn hương vị, mang lại chén chè đắng với vị đắng chát ban đầu và hậu ngọt kéo dài.
Môi trường đá vôi không chỉ ảnh hưởng đến đặc tính sinh học mà còn gắn bó với văn hóa địa phương. Chè đắng, sinh ra từ đất đá, được xem như món quà của thiên nhiên, là biểu tượng của sự hòa hợp giữa con người và núi rừng. Trong các buổi tiếp khách, chén chè đắng được dâng lên, như một cách kể chuyện về vùng đất Cao Bằng, về những dãy núi đá vôi hùng vĩ và sức sống bất diệt. Chè đắng cũng xuất hiện trong lễ hội, cưới hỏi, như lời chúc phúc từ đất trời.
Ngày nay, chè đắng Cao Bằng đã trở thành đặc sản xuất khẩu, nhưng núi đá vôi vẫn là yếu tố cốt lõi làm nên giá trị của nó. Du khách đến Cao Bằng, khi tham gia các tour hái chè, được chứng kiến cây chè mọc giữa đá, cảm nhận sự kỳ diệu của thiên nhiên. Chè đắng, với cội rễ từ núi đá vôi, không chỉ là một thức uống mà còn là một di sản, kể lại câu chuyện về đất đai, con người, và sự kiên cường của vùng đất Đông Bắc.
